گرمازدگی چیست و چه علائمی دارد؟
به حالتی که درجه حرارت بدن به‌طور غیرعادی بلند برود، "گرمازدگی" گفته می‌شود. نام علمی این بیماری در طب با نام "هایپرترمیا" (Hyperthermia) نیز یاد می‌شود. شدیدترین نوع آن "گرمازدگی شدید" (Heatstroke) است. وقت‌هایی که حرارت بدن بسیار بلند برود، این وضعیت می‌تواند خطر جدی برای زنده‌گی فرد ایجاد کند.
در این حالت درجه حرارت بدن به بالاتر از ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. از نشانه‌های رایج آن می‌توان تهوع، تشنج، دوران سر، و گاهی بی‌هوشی را نام برد. برای تداوی این مشکل باید حتماً به یک داکتر عمومی مراجعه شود.
با این مقدمه، در ادامه در مورد علائم گرمازدگی و روش‌های تداوی آن صحبت می‌کنیم. پس تا آخر مطلب همراه ما باشید.
گرمازدگی چیست؟
وقتی بدن نتواند گرمای زیاد را خارج سازد و درجه حرارت آن بلند برود، به این حالت گرمازدگی گفته می‌شود. این حالت برعکس سردی بیش از حد بدن (هیپوترمیا) است.
درجه حرارت نرمال بدن بین ۳۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد است. هرقدر که درجه بدن بالاتر برود، گرمازدگی شدیدتر می‌شود. این حالت بیشتر وقتی اتفاق می‌افتد که فرد در هوای گرم و مرطوب فعالیت زیاد کند. اکثر مردم در تابستان به این مشکل دچار می‌شوند.
انواع گرمازدگی
دو نوع اصلی گرمازدگی وجود دارد:
- گرمازدگی ناشی از فعالیت زیاد: این حالت به دلیل کار یا ورزش زیاد در هوای گرم رخ می‌دهد و معمولاً چند ساعت دوام می‌کند.
- گرمازدگی ناشی از وضعیت جسمی: این حالت بیشتر در افراد کهنسال یا مریض رخ می‌دهد و ربطی به کار زیاد ندارد. معمولاً چند روز دوام دارد.
در مواردی، گرمازدگی خفیف (که به آن "گرماگرفتگی" می‌گویند) در صورت عدم رسیدگی می‌تواند به گرمازدگی شدید منجر شود.
چه کسانی در معرض گرمازدگی‌اند؟
گرمازدگی در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما کودکان، نوزادان، و افراد مسن بیشتر در معرض آن هستند. همچنین سربازان، ورزشکاران، و کسانی که کار فزیکی زیاد دارند بیشتر از دیگران مبتلا می‌شوند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر:
- نوشیدن مشروبات الکلی
- مصرف کم آب
- مصرف داروهایی که تنظیم دمای بدن را مختل می‌کنند
- بیماری‌هایی مانند اختلالات غده تیروئید یا مشکلات قلبی، ریوی، و کلیوی
- چاقی
- پوشیدن لباس‌های تنگ یا سنگین
چگونه علائم گرمازدگی را بشناسیم؟
- عرق نکردن و پوست خشک
- حرکات نامتعادل بدن (آتاکسی)
- سردرگمی، گیجی و حتی هذیان‌گویی
- تعریق شدید پس از توقف فعالیت بدنی
- پوست داغ و رنگ‌پریده
- فشار خون غیرعادی
- تنفس سریع و ضربان قلب بلند
- حالت تهوع، تشنج، بی‌هوشی و ضعف عضلات
عوارض گرمازدگی
- شوک یا کما
- ورم مغز
- از کار افتادن گرده (کلیه)
- مشکلات کبدی و قلبی
- آسیب عصبی
تشخیص و تداوی گرمازدگی
در شفاخانه‌ها با معاینه فیزیکی، تست خون یا ادرار، عکس قفسه سینه و نوار قلب، این بیماری تشخیص داده می‌شود.
درمان‌ها:
- تماس فوری با امبولانس
- قرار دادن یخ در نواحی گردن، زیر بغل و کشاله ران
- نوشاندن مایعات دارای نمک کم
- قرار دادن فرد در محیط خنک
- حمام با آب ولرم
- اجتناب از داروهایی مانند آسپرین و استامینوفن
در شفاخانه:
- استفاده از کمپرس خنک
- حمام یخ
- تزریق سرم داخل وریدی
- استفاده از دواهای ضد تشنج
- در موارد شدید شستشوی معده با آب سرد
درمان‌های سنتی گرمازدگی
- هندوانه: آب بدن را تأمین می‌کند.
- ماش: خاصیت ادرارآور دارد.
- آب نارگیل و آب نمک: تأمین الکترولیت بدن
- روغن‌های گیاهی: برای درمان سوختگی آفتاب
- آش و دوغ‌بادرنگ: غذاهای سبک
- حمام و لباس‌های روشن و نازک
چه چیزهایی بخوریم؟
- میوه‌هایی مانند بادرنگ، انگور، هندوانه، لیموترش
- شربت لیمو و نعناع
- از نوشیدنی‌های شیرین، چای و قهوه دوری کنید
شربت خاکشیر نیز یکی از داروهای گیاهی مؤثر برای رفع گرمازدگی است.
پیشگیری از گرمازدگی
- فعالیت زیاد در گرما نکنید
- در جای خنک و با تهویه بمانید
- لباس روشن، گشاد و نازک بپوشید
- کودکان و حیوانات را در موتر تنها نگذارید
- شربت‌های گیاهی مانند شربت ریحان و خاکشیر بنوشید
چه وقت به داکتر مراجعه کنیم؟
- اختلال در تفکر و حافظه
- مشکل در تنفس
- کم شدن ادرار
- اختلالات گرده یا جگر
